|
اصول و الزامات بهره‌برداری از ظرفیت هوش مصنوعی در حقوق اداری ایران و نظام حقوقی اتحادیه اروپا
|
سیدمحمدرضا حسینی مقدم   ، رویا آسیایی* ، فرهنگ فقیه لاریجانی |
|
|
|
چکیده: (16 مشاهده) |
تحولات فناورانه دهه‌های اخیر، به‌ویژه در عرصه‌ی هوش مصنوعی، چالش‌ها و فرصت‌های نوینی را پیشِ‌روی نظام‌های حقوقی قرار داده است. حقوق اداری به‌عنوان شاخه‌ای پویا و کارکردگرا در میان رشته‌های حقوق عمومی، بیش از سایر حوزه‌ها با ضرورت‌هایی چون کارآمدی، سرعت، شفافیت و عدالت اداری مواجه است. ازاین‌رو، بهره‌گیری از هوش مصنوعی در فرایندهای اداری - از تصمیم‌گیری‌های اداری و ارائه‌ی خدمات عمومی گرفته تا نظارت بر حسن اجرای قوانین و ارتقای تعامل میان شهروندان و ادارات - می‌تواند گامی مؤثر در جهت تحقق حکمرانی مطلوب به‌شمار آید. با توجه به تجارب ساختارمند و موفق اتحادیه اروپا در حوزۀ تنظیم‌گری، نظارت و به‌کارگیری ظرفیت‌های هوش مصنوعی در مدیریت عمومی، انجام مطالعه‌ای تطبیقی در این زمینه می‌تواند الگویی راهبردی برای نظام حقوق اداری ایران فراهم آورد. دغدغۀ اصلی این پژوهش بر این پرسش متمرکز است که چگونه می‌توان از هوش مصنوعی در حقوق اداری ایران، با توجه به اصول، ساختارها و تجارب نظام حقوقی اتحادیه اروپا، بهره‌برداری مؤثر داشت. نتایج پژوهش - که به روش توصیفی ـ تحلیلی تنظیم گردیده - مؤید آن است که هوش مصنوعی قادر است در حوزه‌هایی همچون تصمیم‌گیری‌های تکرارشونده اداری، پردازش حجم بالای داده‌ها، تسهیل ارتباط میان مراجعان و دستگاه‌های اداری و افزایش شفافیت عملکرد نهادهای عمومی به کار گرفته شود. اتحادیه اروپا با تصویب مقرراتی چون قانون هوش مصنوعی (AI Act) و نیز قوانین مربوط به حفاظت از داده‌ها (GDPR)، به‌همراه تدوین دستورالعمل‌های اخلاقی و ایجاد نهادهای نظارتی تخصصی، چارچوبی حقوقی‌ـ‌عملیاتی برای استفاده‌ی مسئولانه از هوش مصنوعی در مدیریت عمومی طراحی کرده است. بر اساس مطالعه تطبیقی، نظام حقوق اداری ایران در صورت اصلاح و تکمیل زیرساخت‌های قانونی و فنی خود می‌تواند با بهره‌گیری از این تجارب، زمینه کاربست هوش مصنوعی را در فرایندهای اداری فراهم آورد؛ به‌ویژه در اموری چون نظارت بر تصمیمات اداری مبتنی بر الگوریتم، تضمین شفافیت داده‌ها، ایجاد حق اعتراض مؤثر برای شهروندان و رعایت اصول بنیادین حقوق بشری.
|
|
| واژه‌های کلیدی: حقوق اداری، هوش مصنوعی، اتحادیه اروپا، حکمرانی اداری، تصمیم‌گیری الگوریتمی، عدالت اداری. |
|
|
متن کامل [PDF 679 kb]
(12 دریافت)
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
